Günümüzde teknoloji yetişkinler ve çocuklar içinde vazgeçilmez, hayatımızın bir parçası. Bu renkli, hızlı, ilgi çekici ve hareketli sanal dünya biz yetişkinleri bile etkisi altına alırken kabul edelim ki çocuklar için çok daha etkileyici. Pek çok alanda da faydalı olduğunu kabul etmeliyiz. Ancak son zamanlarda ekran kullanım amacımız faydasından ziyade boş zaman aktivitesi ve sakinleşme aracı oldu.
Yapılan çalışmalarda kontrolsüz ve aşırı teknoloji kullanımının çocuklarımızın gelişimlerini olumsuz etkilediğini biliyoruz. Teknolojinin yanlış kullanımının 0-3 yaşta konuşmayı geciktirdiğini, yeme bozukluklarına yol açtığını, uyaran eksikliğine sebep olduğu, korku, kaygı, yetersizlik hissini tetiklediği, iletişim problemlerine zemin hazırladığını, empati becerilerinin gelişmesinde olumsuz etkilediği, erteleme, bekleme gibi kazanımlarda gecikme görülebileceği belirtilmiştir. Nörolojik rahatsızlara zemin hazırladığına dair çalışmalar yapılmaya devam edilmektedir. Tüm bunların yanı sıra hepimizin hayatını kolaylaştıran teknolojinin yasaklanmasının da zararlı olabileceğine yönelik çalışma bulguları mevcuttur.
Unutmayalım çocuklar görerek öğreniyorlar. O yüzden teknolojiyi doğru kullanımında onlara model olmayı unutmayalım. Birey olarak, ebeveyn olarak önce kendi ekran kullanımımızı düzenleyelim. Ekranı; sakinleştirici, yatıştırıcı, boş zaman aktivitesi olarak kullanmayalım. Günlük yaşam da olduğu gibi, teknoloji dünyasında da çocuklarımıza kendilerini korumayı öğretelim. Peki bunun için neler yapabiliriz?
Ekran Kullanımında Dikkat Etmemiz Gerekenler:
⦁ 0-2 yaş aralığında çocuklar ihtiyaçlarının karşılanmasına, ebeveynleri ile bol bol zaman geçirmeye, oyun oynamaya ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple onları ekran ( televizyon ,tablet ,telefon ) kullanımından uzak tutmalıyız.
⦁ 2 yaş sonrasında ise ekranda zaman aralığına uygun çizgi film izlenebilir. Dikkat etmemiz gereken internet kullanımının olmamasıdır. Daha önceden indirdiğimiz ya da hazırladığımız, izlediğimiz, içeriğini bildiğimiz çizgi filmleri izletebiliriz hatta birlikte izleyebiliriz. Konu ile ilgili konuşabiliriz, sorular sorabiliriz, sohbet edebiliriz. Bu zaman aralığını gün içerisinde 10’ar dakikaya bölünerek toplamda 20 dakikayı geçmemesine özen göstermeliyiz. Aynı zamanda bu kullanımın yemek yerken ve yatarken olmamasına dikkat etmeliyiz.
⦁ 5 yaş ve sonrası için internet kullanımından bağımsız indirdiğimiz çizgi filmler ve gelişimimizi destekleyici oyunları tercih etmeliyiz. Çizgi filmleri ve oyunları daha öncesinden izlemeyi, gelişim düzeyine uygunluğuna bakmayı unutmayalım. Online oyunlardan mutlaka kaçınmalıyız. Çocuğumuz teknoloji kullanırken yanında olmak, konuşmak anlatmak çocuğun iç denetim mekanizmasının gelişmesini destekleyecektir.
⦁ 13 yaşa kadar sosyal medyanın kullanımından çocuklarımızı uzak tutmalıyız. İçeriklerin ve olumsuz bilgilerin kolay ulaşılabilirliği ve kontrol etmenin zor olması çocuklarımızın güvenliği açısından tehlike yaratmaktadır. Bu yaş aralığında internetin kullanım amaçlarını çocukla konuşulmalıyız, hareketli ve karmaşık sanal dünyanın sınırları belirlenmeliyiz. İnternet için ise, içerikleri sınırlandırılabilir aile paketlerinden faydalanılabiliriz. Bu zamanın gün içerisinde bölünerek 45 dakikayı geçmemesine dikkate etmeliyiz. Çocuğumuzun merak ettiklerini bizlere sorabileceğini, araştırmaların farklı kaynaklardan da yapılabileceğini yada merak ettiklerini internet üzerinden nasıl araştırabileceğini de anlatabiliriz.
⦁ 13-16 yaş aralığında şifrelerin ortak olması şartıyla sosyal medya kullanılabilir. Bu durumda en önemli nokta ise çocuğumuza açıklarken ki iletişim tutumumuzdur. Bunun sebeplerini çocuğa açık bir şekilde anlatmalıyız.” Yasak” kelimesini kullanmamaya çalışalım. Bu zamanın gün içerisinde 1 saati geçmemesine dikkat etmeliyiz.
⦁ 16 yaş sonrasında ise taşınabilir cihazlar için, masa üstüne sabitleyeceğimiz yerler oluşturabiliriz. Örneğin bilgisayar ya da tabletler için ortak kullanım alanlarında bir masa belirleyebiliriz. Ebeveyn kontrollü internet paketleri kullanabiliriz. Bu konu ile ilgili çocuklarımız ile konuşmak, anlaşmak önemli, başında sonuna sağlıklı kurulmuş bir iletişimle anlaşma sağlayabiliriz. Bu yaş dönemi için, gün içerisinde 20 dakikayı geçmemek koşuluyla maksimum 2 saat teknoloji kullanılması daha iyi olacaktır.
KİTAP ÖNERİSİ
Uzm.Psk.Nida Taşdemir