ERGOTERAPİ NEDİR ?
Ergoterapi anlamlı ve amaçlı aktivitelerle sağlığı ve refahı geliştiren kişi merkezli bir sağlık mesleğidir. Ergoterapinin temel amacı kişilerin günlük yaşam aktivitelerine katılımını sağlamaktır. Pediatrik ergoterapi her çocuğa özel; kişi merkezli bir tedavi yaklaşımıyla uygulanmaktadır:
Pediaride Ergoterapist bir çocuğu okuldayken, oyun oynarken, boş zaman geçirirken,beslenirken,kendine bakım aktivitelerini yaparken değerlendirir.
Testler sonucunda belirlenen problem ve ihtiyaç alanlarına yönelik haftalık bireysel seanslar oluşturulur.
Tedavi verimliliği için bireyselleştirilmiş ev pogramı verilerek çocuğun takibi yapılır.Aktiviteleri yaparken çocuğun katılımını, başarısını ve bağımsızlığını maksimum seviyeye çıkarmak için doğru müdahale ve teknikleri uygular.
Ergoterapistler, herhangi bir sağlık problemi nedeniyle vücut yapı ve işlevlerinde bozukluğu olan veya yer aldığı sosyal ya da kültürel azınlık grup nedeniyle toplumdan dışlanmış veya katılımı kısıtlanmış tüm kişilerle çalışır.
Pediatrik ergoterapi kapsamında, Ergoterapist ve duyu bütünleme terapistimiz ;
⦁ Serebralpalsi(kas tonusu bozuklukları)
⦁ Otizm spectrum bozukluğu
⦁ dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu,
⦁ mental motor retardasyon,
⦁ özel öğrenme güçlükleri
⦁ yazı yazma ve ince motor beceri sorunları,
⦁ downsendromu,
⦁ gelişimsel koordinasyon bozuklukları,
⦁ tendon ve sinir yaralanmaları
⦁ ortopedik problemleri içeren nörogelişimsel problemi olan çocuklar
⦁ el beceri zayıflığı
⦁ çiğnemeyi öğrenememiş çocuklar
⦁ yaygın gelişimsel bozukluklar’ı olan çocuklarımız
⦁ blender bebekler
⦁ parmak ucu basması olan çocuklar
⦁ düz taban basması olan çocuklarla çalışmaktadır.
Otizmli çocukların sıklıkla taktil, denge ve propriosepsiyon farklılıklarından kaynaklanan duyusal adaptasyon sorunları vardır.
OSB olan çocukların duyusal farklılıkları nedeni ile dünyayı ve çevreyi farklı şekilde algılayıp, anladıkları düşünülmektedir .
Duyusal farklılıklar çocukların davranış, adaptasyon, öğrenme, günlük aktivitelere katılım ve bilişsel becerilerinde yetersizliğe neden olur.
Ergoterapistler otizmin her bir çocuğu ve aileyi farklı şekilde etkilediğini düşünerek çocukları ve aileleri günlük hayatta onlara destek olabilecek danışmanlık hizmeti verirler.
OSB‟da günlük yaşam aktivitelerindeki bağımsızlık seviyesi, fonksiyon ve fonksiyonellik ile beraber sosyal katılım becerisinin azalması bireylerde özel eğitim ve ergoterapi ihtiyacının doğmasına neden olur .
⦁ Sosyal ilişkileri geliştirme ve sürdürmede zorluk,
⦁ Yaratıcı oyun ve dramada zorlanma,tekrarlayan konuşma ve el çırpma hareketi,
⦁ Rutin kurallar için yoğun istek ve rutinlerin bozulmasından hoşlanmazlar,
⦁ Göz teması isteksizlik,gecikmeli konuşma,
⦁ ‘Cepte keklik ‘gibi talimat veridiğinde somut olarak düşünme , soyut kavramının oluşmamış olması,
⦁ Ebeveynden bağımsız bir şekilde diş fırçalayamama, el-yüz yıkayamama,temel bakım becerilerini yerine getirememe,
ÖZGÜL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ [ DİSLEKSİ ] NEDİR?
Disleksi bebeklik döneminden itibaren belirti veren bir öğrenme güçlüğüdür.
Çocuklarda erken yaşta konuşmada gerilik,okul öncesi dönemlerde sağ-sol ayırım problemi,yönleri ve renkleri öğrenmede güçlük,nesne adları,hayvan adları öğrenmede güçlük,bazı çocuklarda makas ve kalem tutmada güçlük ve özellikle çocuk ilkokul çağına geldiğinde harfleri öğrenme ,anlamlı hale getirmede zorluklar gözlenebilir
Özgül öğrenme güçlüğünün temel ilacı ERGOTERAPİDİR.
Özgül öğrenme güçlüğü yani disleksi olan çocuklarımıza klasik özel eğitim yeterli gelmiyor.
Disleksili çocuklar için eğitimin ana unsuru ERGOTERAPİDİR.
Disleksili çocuklar için doğru tanı yaşı ilkokul dönemi 6 yaş ve sonrasıdır.
Dislektik çocuk pskiyatrisinden tanı aldıktan sonra primer eğitim ergoterapist , dil ve konuşma terapisti ve özel eğitimci tarafından multidestek yoluyla verilmesi gerekir,daha sonra psikolog ve sınıf öğretmeni desteği gelir.
Disleksi olan çocuklarda primer ihtiyaç alanları:
Konuşma ,okuma , yazı yazma , temel matematik öğrenmede güçlük,
Organizasyon ve akıl yürütme becerilerinde güçlük,
Sosyal öğrenmede güçlük,
Bu çocuklar normal zekaya sahipken ,zeka seviyerlerine uygun öğrenme gerçekleştirememektedir.
Bunun temel sebebi öğrenme metodlarının farklı olması ve bilginin algılanması,düzenlenmesi/işlenmesi ,bellekte depolanması ve tekrar iletilmesi kısımlarında sorun yaşamalarıdır.
Disleksili çocuklarımızda görsel algılamada zorluk,
Görsel uzaysal algıda zorluk,
Görsel ayırt etme,görsel belleğe aktarmada güçlük(gördüğünü hatırlayıp tanımlayamama)
Görsel olarak nesneleri yorumlayamama gibi ihtiyaç alanlarına yönelik;
⦁ görsel algı becerisi geliştirme çalışmaları,
⦁ görsel ayırt etme geliştirici,
⦁ şekil-zemin algısı çalışmaları ile dikkat ve konsatrasyonu artırmaya yönelik çalışmalar, ödev sırasında odakta kalma süresini, ders sırasında masada oturma süresini artırmaya yönelik çalışmalarla
⦁ okunaklı yazı yazmasını desteklemek için ince motor beceri çalışmaları Ergoterapist tarafından verilmektedir
CP gelişmekte olan beyinde meydana gelen ilerleyici olmayan nörolojik bir bozukluktur,
Günlük yaşamda giyinme, saç tarama , diş fırçalama gibi temel bakım görevlerine, yazı yazma, kalem tutma , makas kullanma ve ileride araç kullanma gibi aktvite alanlarına katılıma limitasyona sebeb olan bir grup motor koordinasyon bozukluğudur.
Cerabral palside öncelikle motor gerilik,kas sorunları sonrasında,duyusal ,bilişsel , iletişim,algılama ve davranış bozuklukları eşlik eder.
Cp’li çocukların bir kısmı rehabilitasyon çalışmaları ile iyiye giderken bazıları da eşlik eden başka nörolojik bulgu sebebiyle kötü bir ilerlemeye sahip olabilir.
Bu yüzden oluşacak ek sorunları engellemek ve çocukların yaşam kalitelerini, bağımsızlığını artırmak için, mümkün olan en erken yaşta tedaviye başlamak gerekir.
SERABRAL PALSİDE GELENEKSEL TEDAVİ YÖNTEMİ DIŞINDA ERGOTERAPİ DESTEĞİ
Serebral palsi tedavisinde, beyinde oluşmuş hasarı tedavi etmek günümüzde mümkün olmasa da, var olan belirti ve bulguları azaltmaya yönelik tedaviler ve uygun rehabilitasyon yaklaşımları ile çocuğun kazanabileceği en üst bağımsızlık düzeyini kazanması, tedavinin temelini oluşturur. Ergoterapist ,Serabral palsideki ,kas zayıflığı, kas gerginliği ve istemsiz hareket paternlerinin çocuğun hangi günlük yaşam aktivite ve serbest zaman aktivitesini kısıtladığı ile ilgilenir. Ergoterapi anlamlı ve amaçlı aktivitelerle Cp ‘li çocukların aktivite performanslarına katılımı artırır. Bodrum yat kiralama gibi tatil aktiviteleri stresi azaltmaktadır. Günlük hayata tam olarak katılımı artırma ve bireysel hedefe ulaşmalarını sağlar.
Ergoterapist ,Kendine bakım , iş ve üretici ,serbest zaman aktvitelerine çocuğun katılımını etkileyen duyusal bilişsel ve motor bozukluklarını detaylı inceler.
Motor yetersizliği olan çocukta fonksiyonu artırmaya yönelik müdahalelerle destek olur. Cp’li çocuğumuz Yemek yeme, banyo yapma ,saç tarama gibi günlük bakım ihtiyaçlarını ebeveyn desteği olmadan nasıl kendi kendine yapabilir hale gelir, Fiziksel ,zihinsel ve sosyal aktivilere katılımı artırma , ince motor beceri gelişimi(kavrama, tutma ,yakalama, sıkma, makas kullanma), postür düzelmesi için çocuğa nörogelişimsel müdahale tekniklerini uygulayarak destek olur.
Temel günlük bakım beceri alanlarına katılımı , bağımszlığı ve motivasyonu üst düzeydedir
Kendi kendine diş fırçalar, saç tarar, banyo yapabilir hale gelebilir,masa başı otururken eli fonksyonel olarak kullanmaya yönelik çalışmalar yapabilir hale gelebilir,
Günlük yaşamda rutin gelişimi, benlik algısı yüksek çocuklar,bilişsel olarak oyun kurma becerisine sahip, oyun içerisi temel iletişim becerileri gelişmiş(iletişimi başlatma, sürdürme, iletişim sonrası dönüt alıp verebilme beceri gelişimi)
Postür’ün engel olduğu aktivite katılım limitasyonunun azalması,
Tüm bunlar iyi bir özgüven gelişimi,yüksek benlik algısı ,yüksek motivasyon ve günlük yaşam aktivitelerine ebeveynden daha bağımsız aktif katılabilen, yaşam kalitesi yüksek başarılı çocuklara ulaşmamızı sağlar.
SPASTİK SERABRAL PALSİ:
Alt ve üst exkremitede aşırı gergin kas grubları banyo yapma, yazı yazma ,tuvaleti kullnma, giyinme, yemek yeme, nesne tutma,saç tarama gibi temel günlük yaşam aktivite kısıtlılığına sebeb olur.
Ergoterapist bu bireylerle bağımsızlığı artırmak için çalışır.
ATAKSİK SEREBARAL PALSİ:
Beyincik hasarına bağlı meydana gelir, denge ve koordinasyon sorunları görülür;
Tremor (titreme hareketleri) yaygindir,ince motor beceri gerektiren aktivitelerde güçlük,
Makas kullanarak karton kesme, kalem tutma,kavrama sıkma,alkış yapamama,ardışık parmak hareketleri yapmada güçlük.
Ergoterapist yukarıdaki aktivite alanlarında bağımsızlığı artırmaya yönelik müdahale teknikleri uygular.
ATETOİD SERABRAL PALSİ;
Hareketler kontrol edilemez,çocuk oyuncağı kavramak istediğinde veya kaşığı tutmak istediği zaman bu hareket kontrolsüzlüğü istem dışı artacaktır,kaslar zayıf durumdadır,postür kontrolü yoktur, konuşma ve yutmada sorunlar vardır,
Multidispliner bir tedavi programı içerisinde fizyoterapist, dil ve konuşma terapisti ,ergoterapist desteği ile çocukların bağımsızlığı artırmak için çalışmalar yapılmalıdır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu erken çocukluk döneminde görülen dürtüsel veya hiperaktif davranış kümesi olarak tanımlanan nöropsikiyatrik bir bozukluktur.
Okul çağında çocuklarda %3-5 oranında görülür ve erkeklerde daha sıktır.
Dehb da tanı koyulabilmesi için belirtilerin 12 aştan önce var olması ve en az 2 alanda (ev /okul) kendini göstermesi , en az 6 ay süredir devam etmesi , sosyal akademik ve işlevsel alanda kısıtlılığa sebeb olması ve başka nörolojik bir bozukluğa bağlı olmaması gerekir.
Tanı çocuk ise çocuk psikiyatristi tarafından yetişkin ise pskiyatrist tarafından koyulur.
Dikkatsizlik: Göreve odaklanamama , dikkatini verememe şeklinde gözlenir.
Hiperaktivite : çocuk anlamsız hareket halindedir.
Dürtüsellik: Sosyal olarak katılımı en kısıtlayıcı olan davranış kümesinden meydana gelir.
Dikkat eksikliği belirtileri (1)
⦁ Ayrıntılara dikkatini vermede çoğu zaman güçlük yaşamak
⦁ Dikkati sürdürmede çoğu zaman güçlük olması
⦁ Doğrudan kendisi ile konuşulduğunda çoğu zaman dinlemezmiş gibi gözükme
⦁ Çoğu zaman yönergeleri izlemede ve bir görevi tamamlamada zorluk yaşama
⦁ Çoğu kez görevlerini ve etkinliklerini düzenlemede güçlük yaşamak
Dikkat Eksikliği Belirtileri( 2)
• Sıklıkla sürekli zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınmak
• Görevler veya etkinlikler için gerekli şeyleri sıklıkla kaybetmek
• Çoğu zaman dış uyaranlarla kolayca dikkatin dağılması
• Günlük etkinliklerde çoğu kez unutkan olmak
Hiperaktivite belirtileri
• Olduğu yerde kıpırdanmak ve/veya kıvranmak
• Oturması gerektiği halde oturamamak
• Çok fazla koşmak ve/veya tırmanmak
• Sessizce oyuna katılamamak
• Sürekli hareket halinde olmak
• Çok fazla konuşmak
Dürtüsellik belirtileri
• Çoğu zaman düşünmeden cevap vermek
• Çoğu zaman sırasını bekleyememek
• Sıklıkla araya girmek veya söz kesmek
Davranışşal olarak: hiperaktivite ve dürtüsellik gözlenir
Bilişsel olarak:dikkat sorunları ve bellek sorunları
Sosyal olarak:dışlanma , izolasyon,yalnızlık, ikili ilişkilerde sorunlar,
Duygusal olarak:ani parlamalar, ani iniş çıkışlar, öfke nöbetleri,depresyon
Pskiyatrist kontrolü ile ilaç tedavisi,
Psikososyal tedavi:
Çocuk ve ailenin bozukluk hakkında bilgilendirilmesi,
Anne baba eğitimi,
Aile terapisi,
Okula yönelik düzenlemeler,
Sosyal beceri eğitimi,
Bilişsel davranışçı terapi: Davranış tedavisi ile dürtüselliğin kontrolü, daha uzun düşünerek harekete geçme ve motor hareketliliğin uygun bir biçimde gerçekleştirilmesi sağlanmaya çalışılır. Sorun davranışlar listelenir, hedef belirlenir. Görevler planlanırken yapılması gerekenler küçük parçalara bölünmeli ve basamaklar haline getirilmelidir. Süreçte düzenli kontrol, aksayan yönlerin değerlendirilmesi önemlidir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuk ergoterapi desteği ile;
Enerji seviyelerini kontrol altına alıp regule olabilme,hiperaktiviteyi kontrol edebilme,
Fiziksel koordinasyon,
Günlük becerileri yerine getirebilmek için temel yürütü işlev kazanımı ;komut almadan organize olabilme ,sırt çantasını hazılayıp okula hazır olabilme,kendine bakım aktiviteleri yerine getirebilme
Organizasyon beceri kazanımı, öz düzenleme ve yürütücü işlevlerin gelişimi için stratejiler öğreterek yaşam kalitesi, bağımsızlık ve kendi kendine yetebilmelerini destekler.
Görevi başlatma ,belirli bir süre görevde kalma, sürdürme ve görevi tamamlama,zaman yönetimi, sorun çözebilme, farklı görevler arası geçiş yapabilme, öncelik belirleyebilme, baskılayabilme,kendi kendine organize olabilme, sürekli komuta ihtiyaç duyma halini ortadan kaldırma gibi beceri alanlarında ergoterapist çocukları destekler.
Ergoterapist bu gibi alanlarda yönetici işlevsellik becerisi kazandırarak kendi kendilerine yetebilmeyi destekler.
Terapide çocuğun güçlü yanlarını vurgulayan rutinler oluşturularak beceri kazanımına yönelik kısa/uzun dönem hedefler belirlenir.